(توضیح کامل ماهیت حسابهای بدهکار و بستانکار)

ماهیت حساب در حسابداری

به‌طور کلی اصلی ترین معادله حسابداری شامل بخش دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و سرمایه در سمت چپ است:

دارایی = بدهی + سرمایه

برای تشخیص، ماهیت حسابهای بدهکار و بستانکار می‌توان گفت، حساب هایی که متعلق به سمت راست معادله حسابداری باشند “حساب با ماهیت بدهکار” گفته می شود؛ مثل موجودی نقد و بانک ، حساب های دریافتنی ، موجودی کالا ، دارایی های ثابت ، هزینه ها و بهای تمام شده.

به حساب هایی که متعلق به سمت چپ معادله حسابداری باشند “حساب با ماهیت بستانکار” گفته می شود؛ مثل حساب های پرداختنی ، تسهیلات ، سرمایه ، درآمد و فروش .

هر فعالیت موثر، بر معادله اصلی حسابداری، می‌تواند باعث افزایش یا کاهش این حساب‌ها شود. نحوه ثبت افزایش یا کاهش هر حساب نیز، به ماهیت آن بستگی دارد.

افزایش در حساب های با ماهیت بدهکار، در ستون بدهکار ثبت می شود و کاهش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بستانکار ثبت می شود. به زبان ساده‌تر، افزایش هر دارایی، در سمت راست حساب آن (بدهکار) ثبت خواهد شد. کاهش هر دارایی نیز، روی سمت چپ حساب (بستانکار) تاثیر دارد.

اما افزایش در حساب هایی با ماهیت بستانکار در ستون بستانکار ثبت می شود و کاهش در حساب های با ماهیت بستانکار در ستون بدهکار ثبت می شود.

پس با توجه به صحبت‌های گفته شده می‌توان گفت که ماهیت حسابهای پرداختنی یا ماهیت حساب سرمایه، بستانکار یا در اصطلاح (بس) و ماهیت پیش پرداخت بدهکار یا در اصطلاح (بد) است.

ماهیت تمام حسابها در حسابداری؛ معرفی حسابهای موقت

حسابهای موقت یا سود و زیانی، حسابهایی هستند که با پایان یافتن دوره مالی با یک حساب واسطه بسته شده و مانده آن‌ها به دوره مالی بعد انتقال نمی یابد. برخی از حساب‌های موقت می‌توانند، حساب سرمایه را تغییر دهند.

حسابهای مربوط به صورت سود و زیان جزء حسابهای موقت هستند، زیرا مانده این حسابها ( درآمد/فروش ، خرید ، هزینه های مستقیم خرید ، برگشت از فروش و تخفیفات ، برگشت از خرید و تخفیفات ، تخفیفات نقدی خرید و فروش و کلیه هزینه ها ) به حساب خلاصه سود و زیان که همان حساب واسطه هست بسته می شوند.

مانده حساب خلاصه سود و زیان ، سود یا زیان ویژه دوره مالی است که به حساب سود و زیان انباشته که یک حساب دائمی است انتقال می یابد. در نتیجه در پایان دوره مالی ، مانده ای از این حسابها وجود ندارد که به دوره مالی بعد منتقل گردد. ماهیت درآمد در حسابداری بستانکار است.

آموزش ماهیت حسابها در حسابداری ؛ حساب های دائمی (انواع حسابهای ترازنامه ای)

حسابهای دائمی یا ترازنامه ای همانطوری که از نامشان پیداست ، دائمی

اند. بعبارتی مانده آنها مربوط به یک دوره مالی نبوده و در پایان هر دوره مالی مانده آنها به دوره مالی بعد انتقال می یابد. می‌توان گفت که کلیه حساب‌های موجود در ترازنامه، جزو حساب‌های دائمی محسوب می‌شوند. به همین دلیل بوده که نام دیگر آن‌ها، حساب ترازنامه‌ای است.

حسابهای موجودی نقد و بانک ، حسابهای دریافتنی/پرداختنی ، موجودی مواد و کالا ، پیش دریافتها و پیش پرداختها از این دسته اند.

اما ماهیت حسابهای دائم حسابداری چیست؟ ماهیت حساب های دریافتنی، ماهیت حساب خرید و ماهیت حساب بانک، بدهکار است. ماهیت حساب فروش و ماهیت پیش دریافت فروش هم بستانکار است.

ماهیت های حسابداری حسابهای مخلوط

این حسابها همانطوری که از نامشان پیداست ، مخلوطی از حسابهای دائمی و موقتی اند. بدین ترتیب در پایان دوره مالی ، با استفاده از تعدیلات، آن قسمت از مانده حساب را که جزء حسابهای موقتی است باید به عنوان درآمد/هزینه دوره شناسایی شود و به خلاصه سود و زیان بسته می شوند و الباقی که جزء حسابهای دائمی است به ترازنامه پایان دوره انتقال می یابد.

پیش پرداختهای هزینه ، پیش دریافتهای درآمد نمونه ای از حسابهای مخلوط هستند. ماهیت پیش پرداخت و پیش دریافت به ترتیب بدهکار و بستانکار است.

تفاوت تراز آزمایشی با ترازنامه

در تراز آزمایشی مانده تمام حساب ھا “نمایش” داده می شود ، اعم از حساب ھای دائم و موقت که می تواند بسته به نوع کدینگ شرکت در سطح حسابهای کل ، معین و تفضیل تهیه گردد و معمولا هم در پایان هر ماه از سیستم مالی اخذ میگردد ولی در ترازنامه فقط مانده حساب ھای دائمی شرکت آنهم در پایان هر دوره مالی “گزارش” می گردد. بعبارت دیگر ترازنامه گزارشی است که مانده گروه داراییهای شرکت ( موجودی نقد ، حسابهای دریافتنی ، موجودی کالا و…) در سمت راست و مانده بدهی ها و سرمایه شرکت در سمت چپ گزارش میگردد. در تعریفی دیگر می‌توان گفت که ترازنامه صورتی است که در آن دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه یک موسسه، در پایان یک دوره مالی آورده شده و به این ترتیب وضعیت مالی موسسه، در یک دوره مالی معین مشخص می‌شود.

تفاوت بهای تمام شده کالای ساخته شده با بهای تمام شده کالای فروش رفته

بهای تمام شده کالای ساخته شده به نوعی شامل موجودی مواد اولیه ، دستمزد و سربار های ساخت است که در قسمت راست ترازنامه تحت عنوان موجودی کالا با ماهیت دارایی نگهداری می شود.

زمانی که محصول به فروش می رسد بهای تمام شده کالای ساخته شده از انبار خارج می شود و به بهای تمام شده کالای فروش رفته تبدیل می گردد که به نوعی در صورت حساب سود و زیان کاهنده حساب درآمد فروش است.

به روایتی بهای تمام شده کالای ساخته شده یک حساب دائمی و بهای تمام شده کالای فروش رفته یک حساب موقت می باشد. معمولا بهای تمام شده کالای فروش رفته، در پایان دوره مالی محاسبه می‌شود. در هر بخش از مقاله، به صورت جزئی به ماهیت های بدهکار و بستانکار هر حساب دائمی و موقت اشاره کردیم. در ادامه قصد داریم، به طور مفصل به ماهیت حسابها در حسابداری بپردازیم.

ماهیت فروش در حسابداری

موسسات بازرگانی با فروش کالای خود درآمد کسب می کنند که درآمد حاصله در حساب فروش یا فروش کالا ثبت می شود. حساب فروش حسابی است که معادل قیمت فروش کالاهایی که در طول دوره مالی به طور نقد یا نسیه به فروش می رسند بستانکار می شود. ماهیت فروش در حسابداری بستانکار بوده و با ثبت بستانکار افزاش یافته و با ثبت بدهکار کاهش می یابد.

ماهیت پیش پرداخت در حسابداری

در مواردی ممکن است قبل از اینکه هزینه ای اتفاق بیافتد وجه کل هزینه برای مدتی بعد بطور یکجا پرداخت شود. مثل پرداخت اجاره ۶ ماه آینده دفتر یا محل کار و یا پرداخت حق بیمه یکساله ساختمان که در این موارد چون هنوز هزینه ای اتفاق نیافتاده، مبلغ پرداختی را در حسابی تحت عنوان پیش پرداخت ثبت می‌کنیم.

در زمانی که هزینه اتفاق افتاد یعنی مدت آن سپری شد از این حساب خارج و به حساب هزینه سال منظور میشود. بنابراین ماهیت پیش پرداخت در حسابداری بدهکار است. توجه داشته باشید که مانده حساب پیش پرداخت جزو داریی های جاری و یک حساب دائمی است.

ماهیت درآمد در حسابداری

درآمد حاصل فروش کالا یا خدمات به مشتریان می باشد که باعث افزایش سرمایه می شود. باید بدانیم ماهیت درآمد در حسابداری همیشه بستانکار است و با ثبت بستانکار افزایش می یابد .

ماهیت خرید در حسابداری

حساب خرید حسابی است که بهای کالاهای خریداری شده در یک دوره مالی اعم از خرید نقد یا نسیه در آن ثبت می گردد و در واقع با خرید کالا ثبت بدهکار می گردد. ماهیت خرید در حسابداری، بدهکار بوده که با ثبت بدهکار افزایش و با ثبت بستانکار کاهش خواهد یافت.

ماهیت حساب دریافتنی در حسابداری

حسابهای دریافتنی نشان دهنده مطالبات واحد تجاری از اشخاص و شرکت ها می باشد. این حساب ممکن است از فروش کالا یا ارائه خدمات، پرداخت مساعده، پرداخت وام یا مواردی از این قبیل ایجاد شود. با توجه به اینکه حسابهای دریافتنی جز دارایی‎های واحد اقتصادی می‎باشد و دارایی ها نیز ماهیت بدهکار دارند ماهیت حسابهای دریافتنی هم بدهکار می‎باشد.