راهنمای جامع اظهارنامه مالیاتی برای شرکت‌ها و اشخاص حقیقی

🧾 تعریف اظهارنامه مالیاتی

اظهارنامه مالیاتی، گزارشی است که هر مودی (شخص حقیقی یا حقوقی) موظف است در پایان هر سال مالی به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهد.
در این گزارش، اطلاعات مالی، درآمدها، هزینه‌ها، سود و زیان، دارایی‌ها و بدهی‌های سال مالی مربوط ثبت می‌شود تا مالیات متعلقه محاسبه گردد.

⚖️ مبنای قانونی

• ماده ۹۵ تا ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم: مربوط به نحوه نگهداری دفاتر و ارائه اظهارنامه توسط اشخاص حقیقی.

• ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم: مربوط به اشخاص حقوقی (شرکت‌ها).

• ماده ۱۹۲: جرائم عدم تسلیم اظهارنامه.

• ماده ۱۹۳: جرائم عدم نگهداری دفاتر قانونی.

• ماده ۹۷: نحوه تشخیص علی‌الرأس در صورت عدم ارائه اظهارنامه یا مدارک.

📂 انواع مودیان مالیاتی

۱. اشخاص حقیقی

یعنی افراد دارای کسب‌وکار شخصی مثل مغازه‌دار، پزشک، وکیل، مهندس، پیمانکار مستقل، هنرمند و …
این افراد معمولاً دارای شماره اقتصادی و کسب‌وکار ثبت‌شده به نام خود هستند.

تقسیم‌بندی مشاغل بر اساس ماده ۹۵:

۲. اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)

شامل شرکت‌های سهامی خاص، با مسئولیت محدود، تعاونی‌ها، مؤسسات و سایر شخصیت‌های حقوقی ثبت‌شده در اداره ثبت شرکت‌ها هستند.
تمام شرکت‌ها بدون استثناء موظف به ارائه اظهارنامه سالانه هستند، حتی اگر فعالیت نداشته باشند (در این حالت اظهارنامه «صفر» تسلیم می‌شود).

🕒 مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی

🔸 مثال: اگر سال مالی شرکت از ۱ فروردین ۱۴۰۳ تا ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ باشد، آخرین مهلت ارسال اظهارنامه تا ۳۱ تیر ۱۴۰۴ است.

💰 نحوه محاسبه مالیات

برای اشخاص حقیقی (طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم)

در صورت داشتن معافیت‌ها (مثل مشاغل فرهنگی یا مناطق کمترتوسعه‌یافته)، نرخ‌ها کاهش می‌یابد یا مالیات صفر می‌شود.

برای اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)

نرخ مالیات شرکت‌ها برابر است با:
۲۵ درصد از درآمد مشمول مالیات (سود خالص)
بر اساس صورت سود و زیان تنظیم‌شده طبق دفاتر قانونی.

💡 نکته:

• سود تقسیمی بین سهام‌داران، دوباره مشمول مالیات نمی‌شود (ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌ها).

• برخی فعالیت‌ها مثل شرکت‌های دانش‌بنیان، صادرات کالا و خدمات و مناطق آزاد معافیت دارند.

📒 مدارک مورد نیاز

برای اشخاص حقیقی:

• گزارش فروش و درآمد سالانه

• هزینه‌های شغلی (قبوض، اجاره، حقوق پرسنل و …)

• صورت موجودی کالا

• مدارک خرید و فروش (فاکتورها)

• اجاره‌نامه یا سند محل کسب

• مدارک هویتی و شماره حساب بانکی

برای اشخاص حقوقی:

• ترازنامه و صورت سود و زیان سال مالی

• دفاتر روزنامه و کل پلمب‌شده

• صورت‌جلسات مجامع و هیئت مدیره

• فاکتورهای خرید و فروش

• قراردادها و اسناد هزینه

• گواهی حق بیمه کارکنان از تأمین اجتماعی

• اطلاعات حساب‌های بانکی شرکت

• 

• ⚠️ جرائم عدم تسلیم اظهارنامه

  نوع تخلف	میزان جریمه
  عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر	۳۰٪ مالیات متعلقه (غیرقابل بخشودگی)
  عدم نگهداری دفاتر قانونی	تشخیص علی‌الرأس + جریمه ۲۰٪
  تأخیر در پرداخت مالیات	۲.۵٪ جریمه به ازای هر ماه تأخیر

  ---

  🧩 نکات مهم برای جلوگیری از جریمه

  1. اظهارنامه را حتماً در موعد مقرر ارسال کنید، حتی اگر شرکت فعالیت نداشته باشد.

  2. از نگهداری دفاتر قانونی پلمب‌شده و فاکتورهای معتبر غافل نشوید.

  3. اطلاعات اظهارنامه باید با دفاتر و صورت‌های مالی هماهنگ باشد.

  4. در صورت اشتباه، امکان ارسال اظهارنامه اصلاحی تا ۳۰ روز پس از مهلت قانونی وجود دارد.

  5. برای اشخاص حقیقی و شرکت‌های تازه‌تأسیس، تاریخ ثبت یا شروع فعالیت ملاک محاسبه دوره مالی است.

  6. اگر فعالیت خاصی ندارید، اظهارنامه صفر ارائه دهید تا از جریمه معاف شوید.

  ---

  🧮 معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی

  • شرکت‌های دانش‌بنیان: معافیت تا ۱۵ سال

  • صادرات کالا و خدمات: ۱۰۰٪ معاف از مالیات

  • مناطق آزاد تجاری: معافیت ۲۰ ساله

  • کشاورزی، دامداری، قالیبافی: معاف از مالیات

  • موسسات فرهنگی، آموزشی و هنری دارای مجوز: معافیت کامل

  ---

  📚 جمع‌بندی

  مورد	اشخاص حقیقی	اشخاص حقوقی
  مهلت ارسال	تا ۳۱ خرداد سال بعد	تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی
  نرخ مالیات	پلکانی (۱۵ تا ۲۵٪)	ثابت (۲۵٪)
  دفاتر مورد نیاز	بر اساس گروه شغلی	دفاتر روزنامه و کل پلمب‌شده
  نحوه ارسال	از طریق my.tax.gov.ir	از طریق my.tax.gov.ir
  جریمه عدم ارسال	۳۰٪ مالیات	۳۰٪ مالیات
  معافیت‌ها	متنوع بر اساس فعالیت	دانش‌بنیان، مناطق آزاد و …